Με δεδομένο ότι η ερμηνεία και εφαρμογή των κανόνων δικαίου σε τελική ανάλυση είναι ζήτημα συσχετισμού δυνάμεων, η σύσταση ή μη Προκαταρκτικής Επιτροπής εξαρτάται πρωτίστως από την πολιτική βούληση της Κυβέρνησης, η οποία διαμορφώνεται με βάση κυρίως την εξυπηρέτηση των αναγκών της εκάστοτε διαμορφούμενης πολιτικής συγκυρίας.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, ουδείς μπορεί να αγνοεί την πραγματικότητα. Άρα και η παρούσα Κυβέρνηση, θέλει-δεν θέλει, θα λάβει υπόψη το περιεχόμενο του Πορίσματος της Πλειοψηφίας της Εξεταστικής Επιτροπής, καθώς και τα αδιαμφισβήτητα νομικά δεδομένα ότι αφενός μεν η Βουλή δεν έχει πλέον την αρμοδιότητα άσκησης ποινικής δίωξης κατά των εμπλεκόμενων υπουργών, γιατί ήδη έχει παρέλθει η προβλεπόμενη στο Σύνταγμα αποκλειστική αποσβεστική προθεσμία για άσκηση ποινικής δίωξης, μετά τη λήξη της δεύτερης τακτικής συνόδου της επόμενης βουλευτικής περιόδου μετά το χρόνο τέλεσης των αποδιδόμενων στους εμπλεκόμενους υπουργούς εγκλημάτων, αφετέρου δε τα περισσότερα εγκλήματα, που αποδίδονται σε συγκεκριμένους υπουργούς, έχουν υποπέσει σε...
 παραγραφή μετά τη παρέλευση πέντε (5) ετών από την διάπραξή τους.

Πέραν όλων αυτών, όμως, πρέπει να λεχθεί ότι για να συσταθεί Προκαταρκτική Επιτροπή απαιτείται γραπτή Πρόταση τουλάχιστον 30 βουλευτών προς την Ολομέλεια της Βουλής, όπου θα προσδιορίζονται με σαφήνεια οι αξιόποινες πράξεις ή παραλείψεις και θα μνημονεύονται οι παραβιασθείσες διατάξεις νόμων.

Τουναντίον στο Πόρισμα της Πλειοψηφίας αλλά και στα Πορίσματα της Μειοψηφίας στην Εξεταστική Επιτροπή γίνεται αόριστη και γενική αναφορά σε «τυχόν ευθύνες».

Η αυστηρή κριτική, που δέχονται τα προαναφερόμενα Πορίσματα των συμμετεχόντων στην Εξεταστική Επιτροπή βουλευτών, εν πολλοίς οφείλεται σε άγνοια και σύγχυση και γι’ αυτό δεν είναι απολύτως δικαιολογημένη. Και αυτό, γιατί δεν είναι αναγκαίο το Πόρισμα κάθε Εξεταστικής Επιτροπής αναποφεύκτως να οδηγεί σε σύσταση Προκαταρκτικής Επιτροπής. Η σύσταση και λειτουργία των Εξεταστικών Επιτροπών αποτελεί την αυστηρότερη μορφή κοινοβουλευτικού έλεγχου. Οι Εξεταστικές Επιτροπές συγκροτούνται μετά από Πρόταση τουλάχιστον του 1/5 του όλου αριθμού των Βουλευτών και Απόφαση της πλειοψηφίας της Βουλής, που δεν μπορεί να είναι κατώτερη των 2/5 του όλου αριθμού των βουλευτών, με εξαίρεση Εξεταστικές Επιτροπές για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και εθνικής άμυνας, που συγκροτούνται με Απόφαση τουλάχιστον 151 βουλευτών.

Αποστολή και ρόλος των Εξεταστικών Επιτροπών είναι η διερεύνηση συγκεκριμένου ζητήματος και κυρίως η απόδοση πολιτικών ευθυνών, χωρίς να αποκλείεται και μνεία σε τυχόν ποινικές ευθύνες, εάν και εφόσον στη πορεία των εργασιών τους ανευρέθησαν ενδείξεις και στοιχεία, που μπορεί να θεμελιώσουν ποινικές ευθύνες.

Επομένως, δεν είναι εκτός του υφιστάμενου συνταγματικού πλαισίου το αποτέλεσμα των εργασιών της Εξεταστικής των Πραγμάτων Επιτροπής για την διερεύνηση της Υπόθεσης Siemens.

Με δεδομένο τις εγγενείς τάσεις κάθε φορέα εξουσίας για επέκταση των αρμοδιοτήτων του και διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής αυτών, οι σχέσεις των διαφόρων φορέων εξουσίας συνήθως κινούνται σε πεδίο μόνιμης έντασης, που συχνά μεταβάλλεται σε πεδίο αντιπαράθεσης και σπανίως σε πεδίο σύγκρουσης.

Στη προκειμένη περίπτωση, η διόγκωση της οργής του λαού υποχρέωσε τους φορείς τόσον της εκτελεστικής όσον και της δικαστικής εξουσίας σε βεβιασμένες κινήσεις με προφανή στόχο την μετάθεση ευθυνών για διάφορες πράξεις ή παραλείψεις στο χειρισμό της συγκεκριμένης υπόθεσης από τους μεν στους δε και τανάπαλιν.

Παρά την απολύτως δικαιολογημένη κριτική, που ασκείται στον δικαστικό χειρισμό της υπόθεσης Siemens από εισαγγελικούς και δικαστικούς λειτουργούς, όπως λ.χ. ο κ. Ν. Ζαγοριανός, υπό την εποπτεία του τότε Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, κ. Γ. Σανιδά, η ευθύνη για την ατιμωρησία των υπουργών δεν μπορεί να βαρύνει τους φορείς της δικαστικής εξουσίας, αφού κατά το ισχύον νομικό καθεστώς έχουν εξαιρετικώς περιορισμένες αρμοδιότητες και συνακολούθως ελάχιστα περιθώρια παρέμβασης στη δίωξη και ανάκριση των αποδιδόμενων σε υπουργούς εγκλημάτων.

Στις υποθέσεις, όμως, Siemens, Βατοπεδίου, Ομολόγων κ.λ.π., που ταλανίζουν το δημόσιο βίο, η κύρια αν όχι η αποκλειστική ευθύνη για την ατιμωρησία των εμπλεκομένων υπουργών ανήκει στον τέως Πρωθυπουργό, κ. Κ. Καραμανλή, ο οποίος αποφάσισε το εσπευσμένο κλείσιμο της Βουλής, με αναπόδραστη συνέπεια την εξάλειψη του αξιοποίνου των ενδεχόμενων ποινικών ευθυνών υπουργών λόγω παρέλευσης της αποκλειστικής αποσβεστικής προθεσμίας της Βουλής για άσκηση ποινικής δίωξης.

Εν ολίγοις, δεν πταίει ο «κακός» νόμος για την ποινική ευθύνη των υπουργών, αλλά η άρνηση και αποτροπή της εφαρμογής του.

Παρά την οξύτατη νομική και πολιτική κριτική του ισχύοντος νόμου για την ποινική ευθύνη υπουργών, που εσχάτως έχει προσλάβει διαστάσεις δημόσιας κατακραυγής, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στη προσέγγιση ενός ιδιαιτέρως σοβαρού πολιτικού και νομικού ζητήματος.

Μολονότι είναι απολύτως κατανοητή η τρέχουσα λαϊκή αγανάκτηση για την οιονεί ατιμωρησία των υπουργών, η προ πολλού επιβεβλημένη αλλαγή του ειδικού νομικού καθεστώτος για την ποινική ευθύνη των υπουργών προϋποθέτει αναθεώρηση του Συντάγματος. Η ωμή αλήθεια δεν πρέπει να παραβλέπεται. Οι αναγκαίες ορθές λύσεις πρέπει να αναζητηθούν με δημοκρατική νηφαλιότητα και ειλικρίνεια.

Σε κάθε περίπτωση, θα ήταν καταστροφική και ολέθρια η αναζήτηση εμβαλωματικών λύσεων, όπως η μετάθεση του χρόνου έναρξης της παραγραφής ή άλλες συναφείς ψευδοερμηνευτικές συνταγές με παρεμβολή γνωμοδοτικού δικαστικού συμβουλίου κ.λ.π..

Αν τις αστοχίες της Αναθεωρητικής Βουλής του 2001 ακολουθήσουν πονηρές μεθοδεύσεις, πρόχειρες επιλογές και βεβιασμένες νομοθετικές ρυθμίσεις για την πρόσκαιρη απορρόφηση της λαϊκής οργής, θα πληγεί όχι μόνον η πολλαπλώς βαλλόμενη αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος αλλά και το αδιαπραγμάτευτο δημοκρατικό αίτημα για αμεροληψία και αντικειμενικότητα κατά την απονομή δικαιοσύνης. Τα πολιτικά και δικαστικά σώματα δεν είναι τσίρκα (circa) για επιδείξεις πολιτικού τσαρλατανισμού και νομικής ακροβασίας.

Δεν πρέπει να λησμονείται ότι ο λαϊκισμός ανθεί γιατί είναι εύκολος, διογκούται γιατί κυκλοφορεί ανεμπόδιστός, υπονομεύει το κράτος δικαίου γιατί συσκοτίζει τα πράγματα και δυναμιτίζει τη δημοκρατία γιατί αποπροσανατολίζει τους πολίτες.

Από τη διατύπωση του ερωτήματος αποκαλύπτεται ένας κίνδυνος, που πρέπει να αποφευχθεί, και μια δυνατότητα, που πρέπει να αξιοποιηθεί.

Ο αποτρεπτέος κίνδυνος απαντάται στον ολισθηρό δρόμο του λαϊκισμού , που συχνά ακολουθείται, όταν η απονομή της δικαιοσύνης γίνεται με γνώμονα τη διαχείριση της δημόσιας αγανάκτησης είτε είναι δικαιολογημένη, γιατί προκύπτει εκ των πραγμάτων, είτε είναι αδικαιολόγητη, γιατί προκαλείται έξωθεν για αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης .

Η απαρέγκλιτη τήρηση της νομιμότητας επιτρέπει τόσον την αποφυγή της διολίσθησης στο λαϊκισμό όσον και την αξιοποίηση των εργαλείων, που παρέχουν οι ισχύοντες νόμοι για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, το «πόθεν έσχες» των πολιτικών προσώπων, την φοροδιαφυγή κ.λ.π.

Για να αποδώσουν αποτελέσματα όλα αυτά τα νομικά εργαλεία απαιτείται βούληση της πολιτικής εξουσίας για αυστηρή και πιστή εφαρμογή των ισχυόντων νόμων, συστράτευση των φορέων της δικαστικής εξουσίας, κινητοποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών, όπως λ.χ. Σ.Δ.Ο.Ε., Αρχή για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, Δ.Ο.Υ., κ.λ.π.

Για να μη δημιουργούνται φρούδες ελπίδες και ψευδαισθήσεις προσαπαιτείται επίγνωση των πραγματικών δυσχερειών και των νομικών ορίων. Με άλλες λέξεις, για να υπάρξουν αποτελέσματα χρειάζεται:

α) είτε να διαπιστωθεί η διάπραξη ενός εκ των εγκλημάτων, που παράγουν βρώμικο χρήμα, όπως λ.χ. απιστία, υπεξαίρεση, δωροδοκία, κ.α., να ανευρεθεί βρώμικο το χρήμα κ.λ.π.

β) είτε να μην αναφερθεί η ύπαρξη περιουσιακού στοιχείου, να μη δικαιολογείται νόμιμη προέλευση περιουσίας στη δήλωση «πόθεν έσχες» κ.λ.π.,

γ) είτε να παραλειφθεί η αναφορά εισοδήματος ή περιουσιακού στοιχείου, να αποκρύβει εισόδημα στις (από) τις φορολογικές δηλώσεις κ.λ.π.

Οι επιλογές της πολιτικής εξουσίας περιορίζονται από το ασφυκτικό πλαίσιο του ισχύοντος νομικού καθεστώτος για την ποινική ευθύνη υπουργών. Η μοναδική νομική διέξοδος για την – έστω και μερική – ικανοποίηση του κοινού περί δικαίου αισθήματος, που απαιτεί κάθαρση, βρίσκεται στην αναζήτηση αστικών ευθυνών από υπουργούς, δημόσιους λειτουργούς, κομματικά στελέχη, δημόσιους υπαλλήλους, στελέχη της Siemens, αλλά και από την ιδία την εταιρεία Siemens με την έγερση αγωγών είτε για αποκατάσταση της υλικής ζημίας είτε για χρηματική ικανοποίηση της ηθικής βλάβης, που προεκλήθη από τις παράνομες και υπαίτιες πράξεις και παραλείψεις αυτών στο Ελληνικό Δημόσιο και στους Φορείς του Δημόσιου Τομέα, όπως λ.χ. Ο.Τ.Ε., Ο.Σ.Ε. κ.λ.π.

Επειδή ο ακριβής προσδιορισμός του ύψους της υλικής ζημίας είναι εξαιρετικώς δυσχερής και προϋποθέτει χρονοβόρες διαδικασίες, προκριτέα είναι η άσκηση αγωγών για διεκδίκηση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, αφού τα σχετικά δικόγραφα συντάσσονται ευχερέστερον και κατατίθενται συντομότερον, οπότε και η νομιμότητα δεν παραβιάζεται και η λαϊκή απαίτηση για κάθαρση δεν απαξιώνεται πλήρως.

Πάντως το εγχείρημα ενέχει κίνδυνο αποτυχίας, που παράγει απογοήτευση στο λαό, ιδίως όταν έχουν καλλιεργηθεί μεγάλες ελπίδες, γιατί συνήθως ανεδαφικές ή υπέρμετρες προσδοκίες γεννούν μεγάλες διαψεύσεις. «Όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι».